ΤΑ NEA - 28/07/2008 Μία ύστατη ευκαιρία για τα δάση

Μία ύστατη ευκαιρία για τα δάση

Του Κωστή Παπαϊωάννου

Oι μεγα-πυρκαγιές (mega-fires) του 2007 είχαν πολύπλευρες καταστροφικές συνέπειες. Όλα δείχνουν ότι η καταστροφή μπορεί να επαναληφθεί. Η Εθνική Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) εξέδωσε μια διακηρυκτική απόφαση τονίζοντας πως η προστασία του περιβάλλοντος, η αειφόρος και βιώσιμη ανάπτυξη και γενικότερα η ισορροπία του οικοσυστήματος πρέπει να αποτελούν πρωταρχικά κριτήρια της κρατικής πολιτικής, ιδίως οικονομικής, και της συμπεριφοράς πολιτών και επιχειρήσεων. Η ΕΕΔΑ επισημαίνει ότι πρέπει να αξιοποιηθεί το ομόφωνο πόρισμα της Διακομματικής Επιτροπής της Βουλής του 1993 και ειδικά η επανεξέταση της ανάθεσης συνολικής ευθύνης στη Δασική Υπηρεσία μέσω της δημιουργίας Ενιαίου Διεπιστημονικού Φορέα Πυροπροστασίας. Υψίστη ανάγκη, η ενοποίηση του τριπτύχου «πρόληψη- καταστολή- διαχείριση». Η ΕΕΔΑ προτάσσει τη λήψη θεσμικών μέτρων για τη διασφάλιση της δημόσιας ιδιοκτησίας, την απάλειψη παθογόνων κοινωνικών πιέσεων, την παραδειγματική τιμωρία εμπρηστών και καταπατητών δημόσιας γης, την οργάνωση ομάδων δασοπυροπροστασίας (εθελοντικών ή και υποχρεωτικών) σε τοπικό επίπεδο. Επιπλέον, η πρόταση για τη δημιουργία αυτόνομου υπουργείου Περιβάλλοντος αξίζει θετική ανταπόκριση. Η «υπουργική συγκατοίκηση» Περιβάλλοντος και Δημοσίων Έργων προτάσσει τα έργα έναντι του περιβάλλοντος, ενώ η διάχυση αρμοδιοτήτων περιβαλλοντικής διαχείρισης σε διάφορα υπουργεία οδήγησε σε αδράνεια και αναποτελεσματικότητα. Απαιτείται διυπουργικός και διοικητικός συντονισμός, μία ενιαία περιβαλλοντική πολιτική που θα δεσμεύει υπουργεία, νομαρχίες και δήμους. Αν, ωστόσο, το αυτόνομο υπουργείο Περιβάλλοντος καταλήξει ακόμα ένας υπερτροφικός γραφειοκρατικός μηχανισμός, χωρίς αποφασιστικές αρμοδιότητες, καλύτερα να μη συσταθεί.
Πρωτίστως, η Πολιτεία οφείλει να συμμορφώνεται με τη σωτήρια για το φυσικό, δομημένο και

πολιτιστικό περιβάλλον νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας. Η πάγια θέση του ΣτΕ για τη σύνταξη, επιτέλους, όπως επιτάσσει το Σύνταγμα, δασολογίου πρέπει να γίνει άμεσα πράξη. Δεν δικαιολογείται παρέκκλιση από τη συνταγματική επιταγή της απαγόρευσης μεταβολής της χρήσης ή του προορισμού δασών και δασικών εκτάσεων στα οποία πρέπει, κατά το ΣτΕ, να προστεθούν τα πάρκα και οι χώροι περιαστικού πρασίνου. Ό,τι χαρακτηρίστηκε πράσινο, παραμένει εσαεί πράσινο. Καμία αυθαίρετη αλλαγή της χρήσης γης. Καμία ανοχή ούτε επιείκεια στους καταπατητές, καταστροφείς και εμπρηστές.
Το περιβάλλον είναι ατομικό δικαίωμα. Η Πολιτεία οφείλει να το προστατεύει ως κοινό για όλους αγαθό. Καθένας έχει δικαίωμα να αξιώνει την προστασία του και να την επιδιώκει, ακόμη και δικαστικά. Επισημαίνει όμως η ΕΕΔΑ πως απαιτείται νέα πρόσληψη του δικαιώματος στο περιβάλλον και απαγκίστρωσή του από την ατομοκεντρική θεώρησή του, που εξοπλίζει το άτομο με εξουσίες αποκλειστικής χρήσης, κάρπωσης και κτήσης του κατά το παράδειγμα της ατομικής ιδιοκτησίας. Το περιβάλλον δεν είναι κτήμα του ανθρώπου, ώστε να το εξουσιάζει και να το εκμεταλλεύεται αλόγιστα και ατιμώρητα. Είναι κοινό τοις πάσι αγαθό, δεν γνωρίζει σύνορα και επικράτειες, δεν υπόκειται σε εξουσίες και εξουσιάσεις. Οι χρήστες του περιβάλλοντος δικαιούνται να ενημερώνονται και να συμμετέχουν στις αποφάσεις περιβαλλοντικής προστασίας και διαχείρισης. Το δικαίωμα στην προστασία του περιβάλλοντος είναι χωρίς αμφιβολία δικαίωμα συμμετοχής των χρηστών του στις διαδικασίες που το αφορούν, είναι δικαίωμα κατ΄ εξοχήν συμμετοχικό. Συνεπάγεται όμως, όσο κανένα άλλο δικαίωμα, ευθύνες: ατομικές, συλλογικές, κρατικές. Ο Κωστής Παπαϊωάννου είναι πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου