H φοβικότητα των θεσμικών για τους μη θεσμικούς

ή φοβάται ο Γιάννης το θεριό… χωρίς αυτό να υπάρχει!

Είναι κοινή παραδοχή σήμερα η φοβικότητα των θεσμικών φορέων προς τις μη κυβερνητικές οργανώσεις, τις κινήσεις πολιτών και τα άτυπα σχήματα αυτοοργάνωσης.

Ιστορικά, στην διαδρομή της δημόσιας διοίκησης (και της τοπικής και νομαρχιακής αυτοδιοίκησης) είναι εμφανής η κυρίαρχη τάση της ισχυρής προσκόλλησης στα τυπικά κλισέ των ισχυόντων κανονιστικών πλαισίων και πρακτικών: o θεσμικός είναι ισχυρός, ο μη θεσμικός είναι δαιμονοποιημένος, ιδιοτελής, απορριπτέος και σίγουρα… γραφικός!

Το φαινόμενο αυτό έχει εξεταστεί και εξηγηθεί επαρκώς στο πλαίσιο επιστημονικών συνεδρίων και οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην πλήρη εξάρτηση των θεσμικών από τους μηχανισμούς της κεντρικής δημόσιας διοίκησης, που απαιτούν την υποταγή των περιφερειακών και αποκεντρωμένων διοικήσεων στις κεντρικές επιταγές με ένα δογματικό, πατερναλιστικό, παρωχημένο, μη αποτελεσματικό επικυριαρχικό τρόπο, που εξυπηρετούσε φιλοσοφίες και καταστάσεις άλλων εποχών.

Το κίνημα των ενεργών πολιτών όμως υπάρχει, διαβουλεύεται, παράγει υπερβατικές παρεμβάσεις και ενεργεί με μια αδέσμευτη λογική και μια ανεξάρτητη –και γι’ αυτό αιρετική για πολλούς– λειτουργία.

Η κεντρική διοίκηση, πιθανόν λόγω μιας πιο ανοιχτής επικοινωνιακής πολιτικής, που βεβαίως στοχεύει στο πολιτικό όφελος (“διαβουλεύομαι με όλους, άρα είμαι μοντέρνος και ανοιχτός στα κελεύσματα της σύγχρονης επικοινωνιακής αντίληψης”) έχει αντιληφθεί την προστιθέμενη επικοινωνιακή αξία των κινημάτων των ενεργών πολιτών.

Για το λόγο αυτό, οι κινήσεις πολιτών είναι πολύ πιο εύκολα προσβάσιμες στα «μεγάλα γραφεία» λήψης αποφάσεων, από ότι ένας αυτοδιοικητικός. Αντί, λοιπόν, να εκμεταλλευτούν αυτό οι αυτοδιοικητικοί και να ενθαρρύνουν τέτοιες πρωτοβουλίες, θεωρούν αντίθετα, με ένα τελείως κοντόφθαλμο και κλειστοφοβικό τρόπο, ότι τέτοιες ενέργειες αντιστρατεύονται τον θεσμικό τους ρόλο, τους υποβαθμίζουν και τους στερούν τη δυνατότητα του ελέγχου του πεδίου.

Με αυτή την αναχρονιστική αντίληψη, προσπαθούν να διαβάλλουν την ανεξάρτητη λειτουργία των ενεργών πολιτών για να μην έχουν οι ίδιοι προβλήματα με τον σκληρό πυρήνα των συμβούλων τους, που συνήθως είναι ταυτόχρονα και κουβαλητές διατεταγμένων ψήφων και ισχυροί παίκτες στον έλεγχο της «ανάπτυξης» της περιοχής.

Μιας «ανάπτυξης» που δημιουργεί κερδοφορία σε λίγους και προβλήματα σε όλους.

Αυτά δεν είναι προσωπικές εκτιμήσεις, αλλά συμπεράσματα ερευνών και ανταλλαγής εμπειριών σε στρογγυλά τραπέζια συνεδρίων.

Ο σύγχρονος πολίτης έχει το δικαίωμα να αυτοδιαχειρίζεται τον ελεύθερο χρόνο του, να επιλέγει τις δραστηριότητές του και να μην συμμετέχει σε δραστηριότητες που δεν τον εμπνέουν.

Με άλλα λόγια το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση, δεν οδηγεί κατ’ ανάγκη σε διατεταγμένες δραστηριότητες. Αυτό, όμως, δεν μειώνει το δικαίωμα του ενεργού πολίτη να λειτουργεί ανεξάρτητα και να διεκδικεί το δικό του όραμα, με τον τρόπο που αυτός το προσδιορίζει.

Η προσκρούστια λογική του κοντέματος των διαφορετικών απόψεων είναι λοιπόν επικίνδυνη, αδιέξοδη και χωρίζει τις τοπικές κοινωνίες σε «δικούς μας» και «εχθρούς». Είναι μια αντίληψη που τραυματίζει την κοινωνική αλληλεγγύη και την δημοκρατία και δημιουργεί πολίτες δύο ταχυτήτων. Είναι, κυρίως, μια αντίληψη που δεν προάγει τη σύνθεση διαφορετικών απόψεων και η οποία επιβάλλει τις αποφάσεις των θεσμικών ως σεπτές, ιερές εικόνες για προσκύνημα.

Στέλιος